Personen die ontheemd zijn door recente conflicten tussen gewapende groeperingen steken de Tarra-rivier over, die Colombia en Venezuela van elkaar scheidt, in Tibu, Colombia. (Foto: AFP) Colombia heeft woensdag opnieuw arrestatiebevelen uitgevaardigd voor tientallen guerrillacommandanten die worden gezien als verantwoordelijk voor gewapende aanvallen die 32.000 mensen ontheemd hebben gemaakt en de ernstigste veiligheidscrisis in jaren in het land hebben veroorzaakt. De regering van president Gustavo Petro heeft arrestatiebevelen uitgebracht voor 31 leiders van het Nationale Bevrijdingsleger (ELN), een linkse militie met 5.800 leden die nauw betrokken is bij drugshandel. Het ELN wordt beschuldigd van het uitvoeren van een reeks aanvallen op concurrerende militanten in de bergachtige en wetteloze grensregio van het land met Venezuela.
Volgens schattingen van de overheid en de Verenigde Naties zijn er minstens 80 mensen om het leven gekomen, tientallen zijn ontführt, en tienduizenden zijn ontheemd geraakt. In reactie hierop riep Petro de noodtoestand uit, schortte hij de vredesbesprekingen op en stuurde hij ongeveer 5.000 soldaten naar het gebied. De 48-jarige Zilenia Pana vluchtte met haar kinderen van acht en dertien jaar voor de gevechten en vond een relatieve veiligheid in Ocana, een klein stadje aan de westelijke rand van de bergketen. “Het zien van de lijken was verdrietig, pijnlijk. Dat breekt je ziel, je hart,” vertelde ze aan AFP. Ze bidt enkel dat de strijders stoppen, zodat ze met haar kinderen naar huis kan, en zegt: “Dat is alles wat we willen, dat is alles wat we van die mensen vragen.”
Ondanks Petro’s belofte om “oorlog” te voeren tegen het ELN, is het Colombiaanse leger tot nu toe alleen het door de rebellen gecontroleerde gebied binnengedrongen door observatieposten op te zetten en patrouilles uit te voeren in stedelijke gebieden. In de grensstad Tibu hoorden verslaggevers van AFP woensdag minstens vijf luide explosies, waarvan het leger aangaf dat het artillerietests waren. Desondanks zijn er weinig aanwijzingen voor een grootschalig offensief gericht op de guerrillastrijders in hun landelijke bolwerken. Het besluit van Petro om arrestatiebevelen opnieuw in te stellen, is echter een nieuw signaal van toenemende spanningen.
Voor veel Colombianen roept het recente bloedvergieten angstaanjagende herinneringen op aan een burgeroorlog die bijna zestig jaar heeft geduurd, waarbij ongeveer 450.000 mensen om het leven kwamen en het land een synoniem voor gewapend geweld werd. Peilingen tonen echter ook geregeld aan dat meer dan de helft van de Colombianen tegen vredesbesprekingen met het veelgehaatte ELN is en van mening is dat de veiligheidsstrategie van de regering tekortschiet. Ondanks zijn ideologische basis is de groep een van de grootste spelers in de cocaïnehandel ter wereld en houdt zich bezig met afpersing, gijzeling en de handel in verschillende goederen. “Ze probeerden de controle over de grens tussen Colombia en Venezuela over te nemen,” zei de Colombiaanse minister van Binnenlandse Zaken Juan Fernando Cristo, met als strategisch doel “criminele inkomsten” te verwerven.
Petro, zelf een voormalige linkse guerrillastrijder, probeert al jarenlang het ELN en andere groepen aan de onderhandelingstafel te krijgen. Na een kortstondig staakt-het-vuren en aan-uit-gesprekken heeft het meest recente offensief van het ELN de hoop vernietigd dat de groep bereid is om te ontwapenen. Petro’s kenmerkende strategie van “Totale Vrede” – een dramatische terugschaling van militaire operaties in de hoop op vrede – lijkt nu echter te zijn mislukt. De president erkende dinsdag dat de toename van het geweld een “mislukking” was en vroeg zich af hoe het ELN “vandaag zo sterk kon zijn, terwijl het slechts enkele maanden geleden nog erg zwak was, militair gesproken.” Critici beweren dat de lichtzinnige aanpak van de overheid heeft bijgedragen aan de groei van groepen zoals het ELN.
“‘Totale vrede’, in combinatie met het gebrek aan effectief veiligheids- en justitiebeleid, heeft ervoor gezorgd dat gewapende groepen hun aanwezigheid en brute controle over afgelegen gemeenschappen in heel Colombia hebben kunnen uitbreiden,” aldus Juanita Goebertus, een voormalige Colombiaanse wetgever die nu directeur is van Human Rights Watch voor Amerika. “De overheid moet dringend haar vredes- en veiligheidsstrategieën herzien om te voorkomen dat vergelijkbare conflicten in het hele land toenemen.”
