Gerold Sewcharan, voorzitter van de PRO
Afgelopen donderdag heb ik de discussieavond van de VES over de Chinalco-overeenkomst bijgewoond. Ik heb geluisterd naar de sprekers. Een van hen behandelde de toezending van de concept mineraalovereenkomst (bauxietovereenkomst) die gesloten moet worden tussen de Staat Suriname en het Chinese bedrijf Chinalco, welke door president Santokhi ter goedkeuring naar de DNA is gestuurd. De spreker uitte zijn bezorgdheid dat, indien de DNA niet uiterlijk 28 december aanstaande, morgen dus, de bauxietovereenkomst zou afkeuren, de Inheemsen van de dorpen in West-Suriname het slachtoffer van de deal zouden worden en Suriname ernstig benadeeld zou worden. Inmiddels heb ik de documenten kunnen inzien en is het volgende aan het licht gekomen.
Bij schrijven d.d. 29 november 2024 met kenmerk 6675/24 heeft president Santokhi inderdaad de bauxietovereenkomst tussen de Staat Suriname en Aluminum Corporation of China (Chinalco) ter goedkeuring aan de DNA gestuurd. In dit schrijven stelt de president dat hij handelt op basis van de artikelen 103 en 104 van onze Grondwet. Artikel 103 van onze Grondwet luidt als volgt: “Overeenkomsten met andere mogendheden en met volkenrechtelijke organisaties worden door of met machtiging van de President gesloten en voor zover de overeenkomst dat eist, door de President bekrachtigd. Deze overeenkomsten worden zo spoedig mogelijk aan De Nationale Assemblée medegedeeld; zij worden niet bekrachtigd en treden niet in werking dan nadat zij door De Nationale Assemblée zijn goedgekeurd.”
De eerste vraag die in deze kwestie aan de orde is, is of de bauxietovereenkomst die gesloten moet worden tussen de Staat Suriname en Chinalco een overeenkomst is in de zin van artikel 103 van onze Grondwet. Blijkens de tekst van de bauxietovereenkomst is Chinalco een “corporation incorporated and existing under the laws of the People’s Republic of China”. Chinalco is dus een vennootschap opgericht op basis van de wetten van China. Chinalco is derhalve geen “andere mogendheid en evenmin een volkenrechtelijke organisatie”. In de Grondwet wordt met een andere mogendheid een andere Staat bedoeld, en niet een vennootschap of onderneming van een andere Staat, maar een Staat zelf. Staatsrechtelijk is het dus niet correct om de onderhavige bauxietovereenkomst te sluiten tussen de Staat en Chinalco en deze ter goedkeuring aan de DNA voor te leggen op basis van artikel 103 van de Grondwet.
Artikel 104 van onze Grondwet, dat de goedkeuring van overeenkomsten zoals bedoeld in artikel 103 regelt, is dus ook niet van toepassing. De vrees die bij de betreffende spreker, en zoals ik heb opgemerkt bij delen van onze samenleving, bestaat dat Suriname met ingang van 28 december aanstaande, morgen dus, gebonden zou zijn aan een overeenkomst met Chinalco, behoeft gelet op het voorgaande dus niet te bestaan. Sterker nog, de DNA is, nu de artikelen 103 en 104 van de Grondwet niet van toepassing zijn, juist op basis van haar reguliere bevoegdheden in de positie om ervoor te zorgen dat de regering, lees Santokhi, deze overeenkomst niet sluit.
Volgens de sprekers zullen de rechten van de Inheemsen uit de betreffende dorpen ernstig geschonden worden, mocht deze deal doorgaan. De PRO roept de DNA dan ook op om alles in het werk te stellen zodat de rechten van deze Surinamers beschermd worden en dat Suriname niet benadeeld wordt, zoals de deskundigen hebben betoogd.
Namens de PRO, Gerold Sewcharan, voorzitter
